Optimal Para Alanları Çerçevesinde Avrupa Parasal Birliğinin İçerisinde Bulunduğu Çıkmazlar

Optimum Para Alanı (OPA) kuramının temelleri 1961 yılında Mundell tarafından açıklanmaktadır. Bu kuram, para birliğine dahil olan ülkelerin ulusal paralarını belirlenen kur üzerinden sabitlemesi ve ulusal paralarının değerini birliğe dahil olmayan ülkeler karşısında serbest dalgalanmaya bırakması temeline dayanmaktadır. Zaman içerisinde yaşanan gelişmeler kurama olan ilgiyi arttırmakta ve kurama yeni yaklaşımlar eklenmektedir. Mundell, Kenen ve McKinnon, bir para sahasının optimal olup olmadığını para birliğine dahil olan ülkelerin, üretim faktörlerinin mobilitesi, ekonominin dışa açıklık derecesi, finansal ve politik bütünleşmenin derecesi, üretim çeşitliliğinin varlığı, enflasyon oranları arasındaki yakınlık derecesi, asimetrik şoklar ve fiyat-ücret esnekliği ölçütlerini baz alarak ifade etmektedirler. Kuramın öncüleri tarafından ifade edilen tek tek ölçütlerin oluşturduğu geleneksel yaklaşımın yetersizliği zaman içerisinde anlaşılmaktadır. Bu noktadan hareketle 1970’lere gelindiğinde bir para alanının optimalliği, geleneksel yaklaşımdan farklı olarak birlik içerisinde bulunan ülkelerin para birliğine dahil olmalarından dolayı sağladıkları kazanç ve katlandıkları maliyetler ortaya koyularak değerlendirilmektedir. Para birliğine dahil olmanın sağladığı kazançlar ekonomik faaliyetlerde gerçekleşen artış, spekülatif sermaye hareketleri ile döviz kuru riski, döviz rezervlerinin tasarruf edilmesinden doğan fayda, makro ekonomik istikrarın iyileşmesinden elde edilen fayda olarak açıklanmaktadır. Para birliğine katılmanın ülkelere olan maliyetleri ise para politikasında özerkliği kaybetmek, senyoraj kaybı nedeniyle oluşan maliyet, şokların türü ve benzemezliği sonucu ortaya çıkan maliyet olarak sıralanmaktadır. Avrupa Para Birliği (APB) tek para, tek ekonomi politikası ve tek merkez bankasına sahip olması sebebiyle önemli bir parasal birliktir. Bu anlamda birliğin varlığı kurama yönelik analiz çalışmalarını da arttırmaktadır. 2008 yılında ABD’de başlayan küresel krizin APB’ne olan etkileri nedeniyle parasal alanın optimalliği sorgulanmaktadır.

Bu açıklamalar ışığında hazırlanan bu çalışmada, ele alınan yıllar içerisinde parasal alana dahil olan seçili ülkelerin ekonomik göstergelerinin birbirlerine yakın olması halinde Avrupa Parasal Alanı optimal para alanıdır, hipotezinden yola çıkılarak kuramın belli ölçütlerine göre değerlendirilerek sonuca ulaşılacaktır.