Seyahatname Sosyolojisi (İbn Batuta'nın Gizemli Dünyasına Sosyolojik Bir Bakış)

Seyahat olgusunun ortaya çıkışı insanlığın varoluşuyla yaşıttır. Seyahatin tarihi; insanlığın tarihi olduğu gibi bir yanıyla da dünya tarihidir. Seyahatnamenin baş aktörü olan seyyah da seyahatin mihenk taşıdır. Yolculuğu süresince gönül haritasına bakarak yol alır. Toplumsal tip olarak kendisine hareket edebileceği sosyolojik alanlar yaratır.

Seyahatname ve seyahat sosyolojisine dikkatli bakıldığında; aktör olarak seyyahı, aktörün sahası olarak seyahati, aktörün dünyası olarak da seyahatnameyi görürüz. Sosyolojik olarak seyyahtan, seyahatinden ve/veya seyahatnamesinden yola çıkılarak hem dönemlerin hem de o dönemleri var eden geçmişin toplum, toplumsallaşma, kültür, kültürleşme gibi gerçeklikleri analiz edilebilir.

Ortaçağın en büyük İslam gezgini olan İbn Batuta'nın XIV. yüzyıl topraklarında dolaşırken görüp aktardıklarını içeren seyahatnamesi, günümüz dünyası için vazgeçilmez bir kaynaktır. Farklı dünyaları göstererek sosyolojik evren tasavvuruna ve araştırmacılara türlü bakış açıları kazandırır. Sosyoloji; coğrafya, kültür, ekonomi, yaşam tarzları, gündelik hayat, dini hayat, siyasi durum, insan toplulukları gibi konular ile ilgilenerek, toplumu anlama yolunun ana damarlarından birini oluşturur. İbn Batuta, seyahatnamesi vasıtasıyla bu minvalde sosyolojik çözümlemelere kaynaklık eder. Eserinde, klasik sosyologlardan bu yana tartışılagelen birey ve toplum düalizmini aşar. Yaptığı şey; dünyanın keşfidir.